Θρύλοι και Παραδόσεις

1. Η Αρχόντισσα Μαρία

Κάποια Αρχόντισσα Μαρία ή Αιγιδού Μαρία (προσονομασία που της δόθηκε από το μεγάλο κοπάδι αίγες που κατείχε) ή Πλουσία Μαρία σύμφωνα με την παράδοση υπήρξε η ιδρυτής-κτήτορας της Μονής του Αγίου Πνεύματος και ήταν Βυζαντινής καταγωγής. Η περιουσία της άρχιζε από την κορυφογραμμή του βουνού Κέντρος και άγγιζε το Λιβυκό Πέλαγος, περιλαμβάνοντας έτσι τις σημερινές περιφέρειες των χωριών Κισσός (πιθανόν και το οροπέδιο Γιους Κάμπος), Κεντροχώρι, Ακούμια και Βρύσες. Σύμφωνα με την παράδοση κατοικούσε μόνιμα στον Κισσό, ίδρυσε τη Μονή του Αγίου Πνεύματος την οποία έκανε πνευματικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής, κατά τα τελευταία δε χρόνια της ζωής της μόνασε και πέθανε εκεί. Καθώς δεν έχει σωθεί μέχρι τις μέρες μας κανένα ιστορικό στοιχείο που ν’ αναφέρεται στην Αρχόντισσα, δεν γνωρίζουμε την ακριβή χρονική περίοδο κατά την οποία έζησε.

2. Η Καμπάνα της Παναγίας

Τα χρόνια της Τουρκοκρατίας δεν επιτρεπόταν ελεύθερα η χρήση Καμπανών στις Εκκλησίες. Κάποια Λαμπρή, σύμφωνα με την Παράδοση, οι Χριστιανοί σήμαναν χαρμόσυνα την Καμπάνα της Παναγίας που βρισκόταν κρεμασμένη στον περίβολο. Μια χανούμισσα, πιθανότατα η Σμαηλοχανούμη, θύμωσε, πήγε στην εκκλησία, κτύπησε την καμπάνα με σκαλιδάκι μέχρι που αυτή έχασε τον ήχο της, συνεπεία των ραγισμάτων που υπέστη. Έτσι, αναγκάστηκαν οι Χριστιανοί και πήγαν την καμπάνα σε χυτήριο, ξαναχύθηκε το μέταλλο και προέκυψε η σημερινή καμπάνα της εκκλησίας, η οποία σύμφωνα με την παράδοση δεν είναι τόσο εύηχη όσο η αρχική.

3. Η Καμπάνα του Αη-Γιάννη

Σύμφωνα με την παράδοση, στην εκκλησία του Αη-Γιάννη υπήρχε παλιά καμπάνα κρεμασμένη σε ξύλινα δοκάρια, η οποία κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας τοποθετήθηκε από τους Χριστιανούς σε λάκκο σε τρόχαλο κάπου κοντά στην εκκλησία και σκεπάστηκε με πέτρες. Ως σημάδι για το που βρισκόταν η καμπάνα είχαν μια μεγάλη αγκαραθιά που βρισκόταν εκεί. Με την πάροδο των χρόνων, όμως, ξεχάστηκε το ακριβές μέρος που βρισκόταν η καμπάνα.

4. Η Κακή Χανούμισσα

Στο Μεσοχώρι κατοικούσε μια άσπλαχνη χανούμισσα, πιθανότατα η Χαμαλοχανούμη ή η Σμαηλοχανούμη, η οποία είχε ένα μεγάλο φούρνο στον οποίο πετούσε τα ανυποψίαστα θύματα της. Προσκαλούσε περαστικά χριστιανόπουλα να ζεσταθούν στον φούρνο της και την κατάλληλη στιγμή τα πετούσε μέσα σ’αυτόν όπου και έβρισκαν τραγικό θάνατο. Σύμφωνα με την παράδοση σκότωσε τοιουτοτρόπως 3-4 παιδάκια, ενώ όταν πέθανε και ενταφιάστηκε η γη δεν δεχόταν το πτώμα της. Οι ομόθρησκοι της την έθαψαν επτά φορές καθώς η γη την αναξερνούσε.

5. Η μεταφορά της εκκλησίας του Αη-Γιώργη

Νοτιοανατολικά και χαμηλότερα από την σημερινή θέση της εκκλησίας σώζονται ευδιάκριτα τα ερείπια τα ερείπια κτίσματος που σύμφωνα με την παράδοση ήταν η πρωταρχική εκκλησία τ’ Αη-Γιώργη. Σύμφωνα με την ίδια παράδοση το μέρος αυτός δεν ήταν αρεστό στον Άγιο γι’ αυτό κάθε βράδυ το εικόνισμα του έφευγε και μετακινιόνταν σ’ ένα κυπαρίσσι που βρίσκονταν στην σημερινή θέση της εκκλησίας. Έτσι, οι Χριστιανοί εγκατέλειψαν τον παλιό ναό και έκτισαν τον σημερινό στη νέα θέση.